Is pir isolatie duurzamer dan schapenwol isolatie?

Voor mijn blog over pir isolatie, sprak ik vorige week met NIBE medewerker Rick Scholtes. We hadden het over de schadelijke stoffen die vrijkomen bij het gebruik van purschuim isolatie, bijvoorbeeld bij het isoleren van de kruipruimte. Gaandeweg het gesprek liet hij zo tussendoor vallen dat schapenwol isolatie trouwens helemaal niet zo duurzaam is. Sterker nog, de milieubelasting blijkt enorm hoog en het NIBE noemt het zelfs een “onaanvaardbare keuze“. Hoe zit dat? Dit blog gaat over de milieubelasting van isolatiematerialen. Hoe duurzaam zijn de isolatiematerialen schapenwol, schelpen en vlas eigenlijk? En moet je je daar iets van aantrekken?

Wat is het NIBE

Even kort wat feiten. Wat is het NIBE? Het NIBE is het Nederlands Instituut voor Bouwecologie en Ecologie. Het instituut onderzoekt de milieubelasting van bouw (isolatie) materialen. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het broeikaseffect en de ozonlaagaantasting. Om de milieubelasting van een product te bepalen werkt het NIBE met een zogenoemde Levens Cyclus Analyse te maken (LCA). Met zo`n analyse wordt een product gedurende alle levensfasen tegen het licht gehouden.

Zo wordt nauwkeurig gekeken naar bijvoorbeeld productieproces en vervoer. De effecten worden vervolgens via een rekentool vertaald in de zogeheten schaduwkosten van een product. Hoe lager de schaduwkosten, hoe duurzamer een product. (Via de site van het NIBE is alle informatie toegankelijk gemaakt. Daarvoor moet je je wel eerst registreren. ( www.nibe.info). Ook maakt het NIBE gebruik van gegevens over de isolatiewaarde van materialen en publiceert deze bij informatie over de milieubelasting.

“Natuurlijke isolatiematerialen”

En daar gaat het mis met schapenwol. Tijdens een aantal levensfases van dit isolatiemateriaal wordt het milieu belast. Hoe? Schapen grazen buiten in de wei. Ze nemen dus ruimte in beslag. Landgebruik noemt het NIBE dit en dit telt mee bij de milieubelasting. Maar dit landgebruik van schapenwol valt in het bij twee andere milieubelastende veroorzakers. Namelijk verzuring en vermesting.

Schapen poepen en die poep is niet goed voor het milieu, daar komt het in het kort op neer (ammoniak en methaan). Het wordt allemaal een beetje goed gemaakt door dat andere dat het NIBE onderzoekt, namelijk het hergebruik van het materiaal. Daar scoort schapenwol dan wel weer goed. Je kan het goed opnieuw gebruiken. Maar de eindconclusie is zeldzaam slecht voor dit isolatie materiaal.

Schelpen isolatie

Hetzelfde geldt voor schelpenisolatie, wat gebruikt wordt voor als bodemafsluiter in vochtige kruipruimtes . Ook dit “duurzame“ isolatiemateriaal scoort bijzonder slecht als je kijkt naar de milieubelasting. En krijgt zelfs het predicaat slechte keuze van het NIBE. Met name de CO2 uitstoot en het vervoer van dit relatief zware materiaal zijn hier de oorzaak van. Ook vlasdekens scoren lang niet zo goed als je zou denken. Als je het gebruikt voor dakisolatie of vloerisolatie is het weliswaar een aanvaardbare keuze, stelt het NIBE, maar toch scoort het slecht op CO2 uitstoot en “humane toxiteit“. Wie dit in een paar woorden kan omschrijven, nodig ik hierbij uit smile.

Duurzaam

Daar ga je dan met je “duurzaamheid “en je wens om met milieuvriendelijke materialen je huis te isoleren. Vergeleken met bijvoorbeeld een materiaal als purschuim belast, vreemd genoeg, schapenwol het milieu dus meer. Pur isolatie platen hebben een bijna voorbeeldige levenscyclus en scoort op alle fronten veel lager. Hoe kan dat? Purschuim is veel lichter, neemt geen grond in bij de productie, kent een minimale CO2 uitstoot en gaat heel lang mee. Je kan het alleen slecht opnieuw gebruiken. En de isolatiewaarde van pir is hoog.

Wat is het beste isolatiemateriaal?

De manier waarop het NIBE isolatiematerialen onderzoekt, kan je moeilijk in twijfel trekken, lijkt me. Het zijn stuk voor stuk grondige studies, waarbij elke levensfase van het product wordt onderzocht. En natuurlijk moet je het hele proces bekijken en niet alleen naar die schattige schaapjes op de dijk. Maar het blijft tegenstrijdig met je gevoel.

Schapen en wol zijn natuurlijk en purschuim komt tot stand door allerlei chemische processen die absoluut niet natuurlijk zijn en heeft als basisproduct olie. De vraag die je kunt stellen is: valt die beroerde milieubelasting weg tegen de positieve waarden van natuurlijke materialen. Vlas isolatie bijvoorbeeld ademt, is goed tegen allergieën (vangt huismijt) en vooral, het heeft een sterke vocht regulerende werking. Net als schapenwol. Het materiaal neemt warmte en vocht op en houdt het vast. Een zolder waar vlas of schapenwol is gebruikt om te isoleren, voelt prettig en zeker niet vochtig aan.

NIBE onderzoekt gezondheid isolatiematerialen

Als je met glaswol werkt, moet je goed oppassen voor de fijne vezels die vrijkomen als je het spul zaagt of snijdt. En pirschuim, daar moet je helemaal mee uitkijken als je het in je kruipruimte wilt gebruiken. (zie blog over NIBE en pur) Het NIBE gaat, tot slot, meer werk maken van de gevolgen voor de gezondheid als je met deze materialen werkt of ze laat aanbrengen.

Het instituut kijkt bijvoorbeeld wat de chemische samenstelling voor effect heeft op je gezondheid. Ook veiligheid en ergonomie (of een materiaal zwaar is) worden bekeken. Voor een paar isolatiematerialen zijn de risico`s voor je gezondheid al op een rijtje gezet. Schelpen bijvoorbeeld scoren heel goed. Daar krijg je niks van als je het in de kruipruimte stort.