Ontwerpen van een duurzame keuken

Dit blog over het ontwerpen van een duurzame keuken is geschreven door Eric Jansen. Hij beschrijft hoe je het aan moet pakken als je aan de gang wilt met een duurzame keuken.

Voor het ontwerpen van een nieuwe keuken zijn er een aantal belangrijke vragen die je voor jezelf moet beantwoorden. Alleen al het kiezen voor een open- of gesloten keuken brengt consequenties met zich mee qua duurzaamheid en inrichtingsmogelijkheden. Dit is het tweede en laatste deel in een korte serie over het ontwerpen van een nieuwe – duurzame- keuken. Lees hier meer over kookzones, keukenontwerp en overige duurzame inrichting-tips. Als je meer wilt weten over de voordelen van een open- of gesloten keuken, lees dan deel 1.

3: keukenontwerp & kookzones

Door de vragen in deel 1 heb je inmiddels een idee van jou nieuwe keuken gemaakt. Met dit in het achterhoofd is het nu tijd voor het keuekenontwerp zelf.

Met een goed overzichtelijke en ergonomisch verantwoorde keuken ontstaat ook duurzaamheid. Maak voor het slim indelen van je nieuwe keuken daarom gebruik van minimaal 3 kookzones: Opslag, voorbereiding en koken. (Je kunt ook werken meer dan 3 zones; zie bijvoorbeeld DB keukens waar met 5 zones gewerkt wordt). Houd deze zones ten behoeve van de overzichtelijkheid van elkaar gescheiden maar richt de keuken zo in dat je ook niet te veel heen en weer hoeft te lopen tussen deze zones. Zorg daarnaast altijd voor voldoende werkblad! Het werkblad gebruik je om producten op voor te bereiden, de borden op te maken en om de te gebruiken specerijen klaar te zetten.

Zone 1: Opslag

In de opslagzone staan het bewaren van apparatuur en ingrediënten centraal. Voldoende ruimte voor het opslaan van spullen en apparatuur is onontbeerlijk. Met de woonkeuken in het achterhoofd wil je zo min mogelijk producten en apparatuur op het aanrecht laten staan, omdat dit een rommelig beeld geeft. Ook hoge kastjes zijn bij de woonkeuken niet ideaal omdat deze het contact met de rest van de ruimte bemoeilijken. Veel werkblad levert veel kast-opslagruimte maar kost ook veel vloeroppervlak. Om deze reden hebben veel keukens tegenwoordig een kookeiland gecombineerd met een kasten- en apparatenwand. Hiermee zijn alle apparaten en benodigdheden in de buurt terwijl het kookeiland vanwege de opslagfunctie niet overdreven groot hoeft te worden.

Zone 2: Voorbereiding

De voorbereidingszone kenmerkt zich vaak door een leeg werkblad en een wasbak. Werkzaamheden voor in de voorbereidingszone zijn bijvoorbeeld het wassen van de sla, het snijden van het vlees en het klaarzetten van de te gebruiken ingrediënten. In deze zone wordt veel met messen gewerkt, zorg daarom voor goede verlichting zodat je goed kunt zien wat je doet.

Zone 3: Koken

De naam zegt het al. Deze zone is gericht op de daadwerkelijke bereiding van het eten. In de kookzone staan de meeste keukenapparaten. Onder andere magnetron, fornuis, afzuigkap en oven horen hier thuis. Denk hierbij ook aan je werkhoogte. Het is tegenwoordig niet meer nodig om een oven of vaatwasmachine direct boven de vloer in te bouwen.

(Loop)Ruimte

Maak de loopruimte niet te smal. Probeer de loopruimten minimaal 100 cm, maar liever 120 cm breed te houden Teveel heen en weer lopen is onprettig, maar zorg er in ieder geval voor dat de stappen die je moet zetten, veilig zijn. Met een te smalle loopruimte maak je van je vloer een hindernisbaan. Houd tijdens het ontwerpen van je keuken rekening met uitgetrokken lades en bijvoorbeeld de openstaande koelkast- of ovendeur. Zowel lades als deuren steken al snel 60 cm uit.

Hoe kun je deze zones zo efficiënt mogelijk bij elkaar positioneren?

Tijdens het kokkerellen wil je zo min mogelijk lopen en daarom moeten apparaten zo handig mogelijk bij elkaar geplaatst worden. Om dit te doen is het verstandig om per zone een schatting te maken van de benodigde ruimte. Geef vervolgens elke zone een nummer, en positioneer die specifieke zone ten opzichte van de rest. Trek nu een lijntje tussen de standplaatsen per zone, en zie welke keukeninrichting mogelijk het efficiëntste is. Hoe korter de lijntjes, hoe efficiënter de indeling. In de meest ideale situatie moet je van elke zone altijd direct naar beide andere zones kunnen lopen. Natuurlijk is de inrichting van de keuken ook afhankelijk van de beschikbare ruimte.

keukenindelingen

Door de keuken in zones te verdelen weet je al ongeveer waar alle apparaten moeten komen. Gebruik dit gegeven ook als leidinggevend voor de situering van de losse apparaten en handigheidjes: Bewaar de messen in de voorbereidingszone en bewaar de pannen in de kookzone.

Denk ook na over onnodig energieverbruik. Door het plaatsen van een koelkast, direct naast een radiator zal de koelkast ruim 50% extra energie gebruiken!

Verlichting en kleuren

Kleuren zijn ook belangrijk voor de duurzaamheid. Als je een witte/lichte keuken maakt, zul je het licht minder snel aanzetten.

Wanneer je het licht nodig hebt, zorg dan dat vooral het keukenblad goed belicht wordt. Met centrale plafondverlichting sta je altijd in je eigen schaduw te werken en dat is niet alleen onprettig, maar brengt tevens veiligheidsrisico’s met zich mee. Een aantal goed geschikte LED-spotjes zijn tegenwoordig fel genoeg en ook nog eens energiebesparend!

Hoogte werkblad (2 delen)

Denk voor de ergonomie aan de hoogte van het werkblad. Bij een te hoge of lage keuken kunnen al gauw rug-, nek- en schouderklachten ontstaan. Keukens zijn op elke hoogte leverbaar en het is dus niet nodig om risico te lopen.

Bedenk daarbij dat je handen zich in de keuken niet altijd op dezelfde hoogte bevinden: Tijdens het koken zijn je handen ruim boven het werkblad om in de pannen te kunnen roeren, terwijl je handen tijdens het afwassen zich juist weer onder het werkblad bevinden. Ideaal zou het zijn als het blad van de keuken dus uit 2 hoogtes bestaat: een hoger nat deel en een lager droog deel. Lees hier meer over op de ergonomie-site.

Last but not least

Laat je niet alleen maar leiden door praktische argumenten en vergeet niet dat de keuken een prettige omgeving moet zijn waar je met plezier je eten in bereid. Maak gebruik van tips en ervarings-websites als keukenervaringen.nl om een beeld te vormen en laat je niet zomaar door een verkoper totaal van gedachten veranderen. Hoe duurzaam een keuken ook is op technisch gebied, als hij niet bevalt is hij juist het tegenovergestelde. Zo ook met apparatuur. Hoe duurzaam de apparatuur ook is, als je het niet gebruikt is het het tegenovergestelde.

Auteur Erik Jansen: Ik was van jongs af aan geïnteresseerd in bijzondere vormgeving en de keuze voor handvaardigheid als eindexamenvak bleek dan ook een goede. Het graag met de handen werken en met bijzondere vormen bezig zijn mondde uit in de opleiding tot houten meubelmaker en botenbouwer. Prachtig hoe je door middel van ‘weglaten en combineren’ de mooiste creaties kunt realiseren. Na een paar jaar als meubelmaker en decorbouwer gewerkt te hebben, ben ik vanwege sterk groeiende interesse voor bijzondere bouwwerken een gecombineerde opleiding tot bouw- en stedenbouwkundige gaan doen. Met dit pakket heb ik een goed overzicht gekregen over alles dat bij een woning hoort: Van de plaats waar de woning staat, via de vormgeving en constructie van het pand, tot de meubels en inrichting daarvan. De keuken is een van de meest gebruikte en meest complexe ruimten in huis en om die reden is het de plek waar ik me het meest thuis voel. Op basis van mijn praktische achtergrond gecombineerd met een soms wat academische benadering werk ik in de keukenbranche, waar ik me vooral bezig houdt met Product-innovatie, kwaliteitscontrole en een stukje PR.